Gatunki drewna: Świerk Skandynawski

Świerk Skandynawski

Świerk skandynawski, obok sosny, należy do gatunków najczęściej używanych w produkcji tarasów i cechujących się najwyższą wartością użytkową. Drewno tego typu jest (podobnie jak drewno jodłowe) określane handlową nazwą drewno białe (ang. white wood). Przytoczona nazwa pochodzi od pewnej specyficznej cechy (wspólnej dla obu tych gatunków), a mianowicie braku zabarwionej twardzieli. Oznacza to, że cały przekrój poprzeczny drewna tych dwóch gatunków jest jasny (tzw. biały).

W rzeczywistości drewno świerkowe jest raczej żółtawe, czasem z domieszką odcienia czerwonego. Mimo że warstwy drewna późnego (co naturalne w przypadku roślin iglastych) nieco ciemniejsze niż warstwy drewna wczesnego, różnice są zdecydowanie mniej widoczne niż w przypadku sosny pospolitej. Oznacza to, że także granice dzielące poszczególne słoje są znacznie mniej widoczne.

Cechą charakterystyczną dla drewna świerkowego jest częste występowanie pęcherzy żywicznych. Świerk cechuje się mniejszą liczbą przewodów żywicznych niż sosna. Przewody żywiczne są też wyraźnie mniejsze. Mimo to, przewody te są dość widoczne (szczególnie w ciemniejszych warstwach drewna późnego) i mają formę jasnych, cienkich kresek na przekroju podłużnym (oraz jasnych, błyszczących punktów na przekroju poprzecznym). Ponieważ przewody żywiczne występują w całej objętości, drewno świerkowe cechuje się wysokim połyskiem (między innymi na tej podstawie można odróżnić drewno świerka od podobnego drewna jodłowego).

W swoich naturalnych warunkach (na terenach górskich) świerk skandynawski tworzy pełną, prostą strzałę. Świerk cechuje się dużym przyrostem i wyjątkowo wąskimi słojami rocznymi. Dzięki temu drewno jest proste, spójne i wystarczająco łupliwe. Co więcej, jego twardość i gęstość są większe w porównaniu z drewnem drzew rosnących na nizinach. Siedlisko ma zasadniczy wpływ na jakość drewna świerkowego. Jeśli drzewo rosło w naturalnych dla siebie warunkach, jego drewno będzie zapewniało najwyższą jakość (na poziomie jakości drewna sosny pospolitej). W przeciwnym razie jakość drewna świerkowego jest dużo niższa (raczej na poziomie miękkich gatunków drzew liściastych). Oznacza to, że ten sam gatunek może być źródłem materiału o odmiennych cechach i parametrach użytkowych.

Młode igły świerku skandynawskiego
Drewno świerkowe pochodzące z drzew rosnących na terenach górskich (w szczególności drewno ze świerków rosnących na większych wysokościach) jest skłonność do budowy dość szerokiej twardzicy. Zjawisko ma o tyle niekorzystny wpływ na jakość drewna, że twardzica w kolejnych latach tworzy się po przeciwnych stronach pnia, przez co drewno (już po obróbce) jest narażone na pękanie i paczenie. Właśnie dlatego w powszechnym odczuciu drewno świerkowe jest dość lekkie i miękkie, a także cechujące się dużą łupliwością. Blisko górnej granicy drzewostanu w Tatrach drewno tego samego gatunku okazuje się jednak bardzo twarde, co znacznie utrudnia obróbkę. Podczas wyrębu (w szczególności w czasie okrzesywania) często dochodzi do wyszczerbienia siekiery lub pęknięcia piły łańcuchowej. Zdarza się, że w obawie o swoje zdrowie robotnicy odmawiają pracy przy pozyskiwaniu drewna ze świerków leżących na przykład wskutek wichury (w takim przypadku drzewa są w całości kwalifikowane jako odpady zrębowe).

Jedną z najbardziej cenionych właściwości drewna świerkowego jest „zdolność ostrzegawcza”. Okazuje się, że drewno tego gatunku mocno trzeszczy pod dużym obciążeniem, na przykład przed zawaleniem się konstrukcji. Ta cecha jest szczególnie doceniana przez to znaczy trzeszczy ono przed zawaleniem się konstrukcji (co jest szczególnie ważne w przypadku drewna kopalniakowego).

Obróbka gięciem jest możliwa tylko w przypadku stosunkowo młodego drewna. Ewentualna obróbka skrawaniem jest utrudniona z powodu twardych i dość licznych sęków. Drewno świerkowe nie jest zbyt kurczliwe. Suszenie drewna tego gatunku co prawda jest możliwe, jednak w trakcie suszenia drewno dość łatwo pęka. Jest to drewno łatwopalne, które dodatkowo cechuje się wysoką odpornością na działanie zasad i kwasów. Drewno świerkowe jest trudne w polerowaniu, ale łatwe w barwieniu. Podatność tego drewna na nasycanie jest przeciętna (zwłaszcza z powodu parametrów twardzieli). Trwałość drewna świerkowego w stanie suchym wynosi maksymalnie 900 lat, zaś na wolnym powietrzu drewno zachowuje swoje cechy nie dłużej niż przez 70 lat.

Drewno świerkowe pochodzące z drzewa z naturalnego, najlepszego siedliska, oferuje wszystkie parametry techniczne niezbędne do obróbki i praktycznego stosowania (pod tym względem drewno świerku nie różni się od popularnego drewna sosnowego). Okazuje się jednak, że drewno z drzew tego samego gatunku rosnącego na terenach nizinnych ma nieporównanie mniejszą wartość użytkową. Drewno z odpowiednich świerków jest uważane za wartościowy materiał budowlany, który cechuje się (oprócz dość wysokiej trwałości) należytą wytrzymałością. Drewno pozyskiwane ze świerków jest cennym surowcem w przemyśle papierniczym, gdzie jest używane do produkcji ścieru i celulozy. Ponieważ świerk ma nie tylko cewki cienkie i długie, ale też cewki silne, może być źródłem celulozy najwyższej jakości. Świerk jest też źródłem świetnego materiału stolarskiego i jako takie cieszy się ogromną popularnością w tej branży.

To skład chemiczny i budowa cewek drewna decyduje o przydatności drewna świerkowego w roli surowca w przemyśle papierniczym i celulozowym. Drewno jest wykorzystywane nie tylko jako materiał do produkcji ścieru, ale także do wytwarzania celulozy. Warto pamiętać o podobnych wymiarach cewek (nazywanych też włóknami) w przypadku drewna sosnowego z terenów północnych i drewna świerkowego.